Stemmen uit broos lompenpapier. Queeste in een drukwerkje van H.N.Werkman, Ascensus ad Inferos (1942)

Marcel Barnard raakte gefascineerd door een exemplaar van een ‘druksel’ van H.N. Werkman, Ascensus ad inferos, dat hij zich verwierf, en verloor zich in een queeste naar de stemmen die uit het oude papier oprijzen. Stemmen van negentiende eeuwse leerlingen van een kleinseminarie wier namen op de bladen worden genoemd, maar ook de stemmen van Simon Vestdijk en August Henkels van wie gedichten op de bladen zijn afgedrukt, en natuurlijk de stem van Werkman zelf. Stemmen die vertellen van geleerdheid en missie, maar ook van kindermisbruik, oorlog en antisemitisme, en die de eigenaar van het blad voortdurend de vraag stellen waar hij zelf staat. In zijn lezing zal de spreker zijn gehoor meenemen op zijn tocht in dit druksel van Werkman.
In opdracht van de ‘Schippers van de Blauwe Schuit’ — een dominee, een classica en een chemicus — maakt de drukker H.N. Werkman in de oorlog een aantal bladen met teksten en afbeeldingen, die zij, ter bemoediging in donkere tijden, naar vrienden en abonnees zenden. Een van die bladen is Ascensus ad inferos, dat in een oplage van 50 exemplaren verschijnt.
Het blad gedrukt op oud lompenpapier, dat eerder in de negentiende eeuw was gebruikt als kasboek en leerlingenadministratie van kleinseminarie Beekvliet. Ieder exemplaar is beschreven met andere namen en cijfers, en is daarom uniek. Over het negentiende eeuwse handschrift heen zijn twee sonnetten gedrukt, een van Simon Vestdijk en een van August Henkels, een van de ‘Schippers van de Blauwe Schuit’. Die beide heren vonden het oude kasboek op de zolder van Beekvliet, toen zij in de oorlog er als gijzelaars van de Nazi’s werden vastgehouden. Voorop prijkt een afbeelding die Werkman ontwierp van twee koddige prelaten in een koorgestoelte: Vestdijk en Henkels op de zolder van Beekvliet.