Confrontaties met zwarte ervaring: Zwarte Zuid-Afrikaanse studenten in debat over apartheid in de Nederlandse Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerken in Nederland

Een vijftiental zwarte Zuid-Afrikaanse studenten oefende in de jaren 1970 en 1980 een relatief grote invloed uit op het debat over apartheid in de gereformeerde en hervormde kerken in Nederland. Zij maakten in Zuid-Afrika deel uit van een netwerk van predikanten binnen de zwarte kerken van de Nederduits Gereformeerde Kerk, dat zich in 1974 zouden formeren tot de Broederkring (vanaf 1983 Belijdende Kring of BK). Het was een interkerkelijke en interraciale beweging tegen apartheid. Als transnationale actoren in een uiterst complexe situatie, waarin politieke, culturele en religieuze factoren nauw met elkaar verweven waren, droegen zij bij aan een verandering van perspectief in kerkelijk Nederland.
Ik richt me in deze bijdrage op de vraag naar de aard van de invloed van deze groep kritische studenten uit Zuid-Afrika op het debat over apartheid in de Nederlandse protestantse kerken. De betekenis van de ‘zwarte’ ervaring van Zuid-Afrikaanse christenen in Nederland staat daarbij centraal. Om een antwoord te vinden sta ik stil bij hun positie op het knooppunt van kerkelijke en theologische contacten tussen Nederland en Zuid- Afrika en de internationale verbanden die daar ook bij betrokken waren.
Het verhaal van de zwarte studenten uit Zuid-Afrika in Nederland is vooral een verhaal van persoonlijke ontmoeting, worsteling en soms confrontatie. Om die dimensie de aandacht te geven die zij verdient, zal ik een van de zwarte Zuid-Afrikaanse studenten een belangrijke plaats geven in deze bijdrage. Lebakeng Ramotshabi Lekula (Mpho) Ntoane (Soweto 1935 – Rotterdam 2014) was in 1973, na de veel bekendere ‘kleurling’ Allan Boesak de eerste ‘zwarte’ predikant die met een beurs van de Theologische Hogeschool naar Kampen kwam voor studie. Hij speelde een centrale rol in de groep studenten.