Verzoening: een religieus begrip? Hellenistische contexten van een vroegchristelijk kernthema

Description

Als Paulus in de eerste eeuw de terminologie van ‘verzoening’ (καταλλάσσω en verwante begrippen) gebruikt om een relatieherstel tussen God en mens te duiden, gebruikt hij begrippen die een eigen betekenishorizon meebrengen. In het eerste deel van deze lezing gaan we na wat voor betekenisaspecten te onderscheiden zijn in pagane, Grieks-Romeinse literatuur en in Hellenistisch-Joodse literatuur. In religieuze contexten, waar verzoening God of goden betreft, onderzoeken we in hoeverre ook cultische noties meespelen en gaan we na wat het subject en object van de verzoening is: verandert God, de mens of verandert de wederkerige relatie? Waar het gaat om verzoening tussen politieke vijanden, bespreken we onder andere wat voor type vijandschap en relatie hier aan de orde is en wat de aanleiding is voor een proces van verzoening.
In het tweede deel van de lezing zal worden verkend wat een verantwoorde manier is om deze selectie van Grieks-Romeinse bronnen te betrekken op Paulus’ brieven. In het bijzonder het belang van het politiek-sociale domein wordt uitgelicht voor het begrijpen van verzoeningstaal bij Paulus. Tegenover een duiding van verzoeningstaal als ‘metaforisch taalgebruik’, waarbij een woordgroep vanuit één betekenisdomein (het politieke) wordt overgezet naar een andere (het religieuze), verkennen we de implicaties van een politiek-religieus verstaan van verzoening als het betonen van goedgunstigheid aan vijanden. Ten slotte brengt ons dat bij de vraag hoe Paulus zich verhoudt tot Rome’s propaganda van vrede, trouw, vriendschap en verzoening. Is de taal van verzoening door Christus ook een taal van verzet?
Deze exercitie in vergelijkend bronnenonderzoek verdiept ons verstaan van een kernbegrip in de christelijke theologie, onderstreept de wisselwerking tussen diverse culturele en religieuze tradities in de antieke wereld en nodigt zo uit tot bezinning op de theologische en culturele betekenis van verzoening vandaag.

Period	20 Aug 2024
Event title	Didachè 2024: Verzoening en vrede in de paulinische literatuur: Studiedagen Vlaamse Bijbelstichting
Event type	Conference
Location	Leuven, BelgiumShow on map
Degree of Recognition	International